ΣΙΝΕΜΑΟ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΜΕ ΤΟ ΓΑΡΥΦΑΛΛΟ –
Κοινωνικό 1980, Ελλάδα, Διάρκεια: 125'
Ο Εμφύλιος Πόλεμος που ρήμαξε τη χώρα τελείωσε και ένας απ’ τους πολλούς φυγάδες αγωνιστές της Αριστεράς, ο Νίκος Μπελογιάννης, ο άνθρωπος με το αφοπλιστικό χαμόγελο και το γαρύφαλλο, πρώην λοχαγός του ΕΛΑΣ, επιστρέφει στην Ελλάδα… Με το συνθηματικό όνομα "Κώστας" κρύβεται στο σπίτι ενός συντρόφου κι έρχεται σ’ επαφή με τον Νίκο Πλουμπίδη, καθώς και με άλλα μέλη του παράνομου Κομμουνιστικού Κόμματος.
Η κυβέρνηση Πλαστήρα, θέλοντας να εδραιώσει τη γαλήνη και να βοηθήσει την ανασυγκρότηση του τόπου, αντιμετωπίζει τους κομμουνιστές με σχετική επιείκεια. Οι στρατιωτικοί και οι μυστικές υπηρεσίες, όμως, με επικεφαλής τον Διευθυντή Ασφαλείας και τον αρχηγό της ΚΥΠ –υπό την άμεση καθοδήγηση του Aμερικανού σταθμάρχη της ΣΙΑ και του πρέσβη των ΗΠΑ– δεν βλέπουν με καλό μάτι τις εξελίξεις, ιδιαίτερα όταν το κόμμα του Πλαστήρα ξανακερδίζει τις εκλογές...
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ:
Νίκος Τζίμας
ΠΑΙΖΟΥΝ:
Φοίβος Γκικόπουλος,
Αλέκος Αλεξανδράκης,
Πέτρος Φυσσούν,
Αγγελος Αντωνόπουλος,
Βαγγέλης Καζάν
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ:
Νίκος Τζίμας
ΠΑΙΖΟΥΝ:
Φοίβος Γκικόπουλος,
Αλέκος Αλεξανδράκης,
Πέτρος Φυσσούν,
Αγγελος Αντωνόπουλος,
Βαγγέλης Καζάν
Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΜΕ ΤΟ ΓΑΡΥΦΑΛΛΟ – Μ’ ένα χαμόγελο έλαμψε τον κόσμο για να μη νυχτώσει…
Όταν έμαθα πως το φέτος το καλοκαίρι θα επαναπροβληθεί «Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο», σκέφτηκα πως μάλλον δεν αφορά κανέναν πλέον μία ταινία η οποία γυρίστηκε το 1980 και αναφέρεται σε γεγονότα που συνέβησαν στην Ελλάδα στις αρχές της δεκαετίας του 1950. Όταν το ξανασκέφτηκα συνειδητοποίησα πως ζούμε σε καιρούς εντελώς παλαβούς, με την Ιστορία να δέχεται αλλεπάλληλα χτυπήματα. Χρησιμοποιώντας την περίφημη «εθνική συμφιλίωση» επιχειρείται αφενός η επικράτηση της ιστορικής λήθης αφετέρου η αναθεώρηση της Ιστορίας. Πιστεύω, λοιπόν, πως η ταινία αυτή μπορεί να παίξει ένα σημαντικό ρόλο στη διαφύλαξη της μνήμης και στον αναγκαίο αναστοχασμό και την απαραίτητη σύνδεση του τότε με το σήμερα.
Τα γεγονότα εν συντομία
Η ταινία «Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο» γυρίστηκε το 1980 και έγινε μεγάλη εισπρακτική επιτυχία. Ο σκηνοθέτης Νίκος Τζίμας αφηγείται τη σύλληψη, τη δίκη και την εκτέλεση του Νίκου Μπελογιάννη. Η ταινία του διαθέτει τα εξής δύο προτερήματα: ακολουθεί πιστά τα γεγονότα και διαθέτει την απαραίτητη λαϊκότητα. Αυτά είναι τα δύο στοιχεία της επιτυχίας. Επί πλέον η ταινία προβλήθηκε την κατάλληλη εποχή. Μερικά χρόνια μετά την πτώση της δικτατορίας των συνταγματαρχών και μία περίοδο σκοτεινή για τη χώρα μας η οποία ξεκίνησε από τα πρώτα χρόνια μετά την απελευθέρωση από τη ναζιστική κατοχή. Τότε, λοιπόν, μετά από μία μακρά περίοδο απαγορεύσεων και λογοκρισίας, μέσα σε ένα κλίμα που ευνοούσε την ανάπτυξη του πολιτικού κινηματογράφου, ο Τζίμας αποφάσισε να γυρίσει μια ταινία για μια ηρωική φυσιογνωμία της Αριστεράς, το Νίκο Μπελογιάννη. Μια ταινία η οποία, όπως και άλλες εκείνη την εποχή, «έπιανε» ένα θέμα ταμπού για την πρόσφατη ελληνική Ιστορία την οποία μετέφραζε και παρουσίαζε όπως ήθελε το τρομοκρατικό κράτος της δεξιάς.
Ας δούμε τώρα ποιος ήταν ο Νίκος Μπελογιάννης. Γεννημένος στην Αμαλιάδα το 1915, εντάχθηκε από μικρός στο ΚΚΕ, φυλακίστηκε από το Μεταξά και το 1941 παραδόθηκε μαζί με άλλους αριστερούς κρατούμενους στους γερμανούς κατακτητές. Δραπέτευσε το 1943 και αμέσως εντάθηκε στον ΕΛΑΣ, πολεμώντας μαζί με τον Άρη Βελουχιώτη. Κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου. Ήταν πολιτικός επίτροπος στη 10η Μεραρχία του Δημοκρατικού Στρατού και μετά την ήττα εγκατέλειψε τη χώρα, το 1949. Τον Ιούνιο του 1950 επέστρεψε, κρυφά φυσικά, στην Ελλάδα με σκοπό να οργανώσει τον παράνομο κομματικό μηχανισμό.
Εκείνη την εποχή, πρωθυπουργός της χώρας είναι ο στρατηγός Πλαστήρας, ένας άνθρωπος ο οποίος επιθυμεί να επαναφέρει τη γαλήνη στη χώρα και την εθνική συμφιλίωση. Όμως οι στρατιωτικοί και οι μυστικές υπηρεσίες, με επικεφαλής τον Διευθυντή Ασφαλείας και τον αρχηγό της ΚΥΠ –υπό την άμεση
καθοδήγηση του αμερικανού σταθμάρχη της ΣΙΑ και του πρέσβη των ΗΠΑ– δεν βλέπουν με καλό μάτι τις εξελίξεις, ιδιαίτερα όταν το κόμμα του Πλαστήρα ξανακερδίζει τις εκλογές. Αυτό είναι το πολιτικό τοπίο, όταν στις 20 Δεκεμβρίου 1950, ο Νϊκος Μπελογιάννης συλλαμβάνεται και οδηγείται σε δίκη με βάση το νόμο 509/1947, σύμφωνα με τον οποίο η δράση του παράνομου ΚΚΕ ήταν εγκληματική και ως κατάσκοπος της Σοβιετικής Ένωσης. Φαίνεται πως η «κομμουνιστική συνομωσία» η οποία οδήγησε στη σύλληψη του Μπελογιάννη, της αγαπημένης του συντρόφου Έλλης Ιωαννίδου, και μερικών άλλων μελών του ΚΚΕ, εντασσόταν σε ένα σχέδιο υπονόμευσης της κυβέρνησης Πλαστήρα και της προσπάθειας εκδημοκρατισμού της χώρας.
Η δίκη ξεκίνησε στις 19 Οκτωβρίου 1951 στο Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών και η απόφαση ήταν προδιαγεγραμμένη. Ο Νίκος Μπελογιάννης καταδικάζεται σε θάνατο αλλά ο Πλαστήρας, και μετά από τη διεθνή κατακραυγή, αναστέλλει τυην εκτέλεση της ποινής., Όμως οι σκοτεινοί κύκλοι, που δεν ήταν και τόσο σκοτεινοί, εφευρίσκουν νέες κατηγορίες. Αυτή τη φορά ο Νίκος Μπελογιάννης και οι σύντροφοί του οδηγούνται στο στρατοδικείο με την κατηγορί9α της κατασκοπίας. Αφορμή, κάποιοι ασύρματοι που βρέθηκαν σε σπίτια στην Καλλιθέα και το Φάληρο. Οι κατηγορούμενοι καταθέτουν ευθαρσώς ότι δεν δικάζονται για τις πράξεις τους αλλά για τις ιδέες τους, κι αρνούνται το χαλκευμένο κατηγορητήριο. Τελικά, το δικαστήριο καταδικάζει σε θάνατο οκτώ από τους κατηγορούμενους και οι Αμερικανοί πιέζουν την κυβέρνηση και τον Βασιλιά να μην τους δώσει χάρη.
Την Κυριακή, 30 Μαρτίου 1952, στις 4.10 τα ξημερώματα, ο Νίκος Μπελογιάννης και τρεις ακόμη καταδικασθέντες σύντροφοί του οδηγούνται στο απόσπασμα. Προηγουμένως ο Πλαστήρας δίνει εντολή να μην γίνουν οι εκτελέσεις, αλλά το Συμβούλιο Χαρίτων απορρίπτει τις αιτήσεις των Μπελογιάννη, Μπάτση, Αργυριάδη, Καλούμενο ενώ κάνει δεκτή την αίτηση Χάριτος της Έλλης Ιωαννίδου, καθώς μόλις έχει γεννήσει. Η ίδια αρνείται και με σκληρά λόγια απαιτεί να έχει ίδια μεταχείριση με τους υπόλοιπους και να μην διαχωριστεί από τον σύντροφο και πατέρα του παιδιού της, Νίκο Μπελογιάννη.
Η ώρα και η μέρα της εκτέλεσης ήταν εξαιρετικά ασυνήθιστη, αφού οι εκτελέσεις γίνονταν πάντα με το πρώτο φως του ήλιου και ποτέ Κυριακή, και υπάρχει η υποψία –βεβαιότητα, λέω εγώ- πως έγινε έτσι για να μην προληφθεί τυχόν απονομή χάριτος.
Μ’ ένα γαρύφαλλο ξεκλείδωσε όλη την αθανασία
Εξόριστος στον Άϊ – Στράτη ήταν ο Γιάννης Ρίτσος όταν εκτελέστηκε ο Νίκος Μπελογιάννης. Και μια μέρα μετά την εκτέλεση έγραψε το ποίημα «Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο» που αργότερα μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης. Ο Κώστας Βάρναλης από τη μεριά του, στο ποίημα «Μπελογιάννηδες» γράφει:
«Χαραυγή καταπάνω του θανάτου
βάδιζεν η καρδιά σου παλικάρι
λες κι ήταν άλλος
άγουρος που ορθρίζει ν’ ανταμώσει
κρυφά την πρώτη αγάπη.»
Αυτός ήταν ο Νίκος Μπελογιάννης και με την ταινία του ο Νίκος Τζίμας αποτίνει φόρο τιμής στον Άνθρωπο αλλά και στην ιστορική μνήμη. Σκηνοθέτησε μια ταινία «γεμάτη», με σφιχτή αφήγηση που αγγίζει το θεατή. Ακολουθεί τα γεγονότα, προκαλεί συγκίνηση, εξεγείρει. Είναι μια ταινία η οποία δεν επιδέχεται πολλαπλών ερμηνειών, ό,τι έχει να πει το λέει με εντιμότητα και χωρίς να μασάει τα λόγια της.
Αξιοπρόσεκτη είναι η ερμηενάι του Φοίβου Γκικόπουλου στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Είναι η μοναδική εμφάνιση στον κινηματογράφο του καθηγητής στο Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ. όπου διδάσκει Ιστορία της Ιταλικής Λογοτεχνίας!
Παίζουν ακόμη ο Αλέκος Αλεξανδράκης, ο Πέτρος Φυσσούν, ο Άγγελος Αντωνόπουλος, ο Βαγγέλης Καζάν, ο Κώστας Καζάκος, ο Μάνος Κατράκης, η Αιμιλία Υψηλάντη, ο Σπύρος Καλογήρου, ο Ανέστης Βλάχος, η Μίρκα Παπακωνσταντίνου, ο Κώστας Αρζόγλου, ο Γιάννης Κατράνης, ο Στέφανος Στρατηγός, ο Αντώνης Αντωνίου, ο Βάσος Ανδρονίδης, η Μίρκα Καλατζοπούλου, ο Βασίλης Κολοβός, ο Κώστας Μεσάρης, ο Αθηνόδωρος Προύσαλης και ο Φοίβος Ταξιάρχης. Η μουσική είναι του Μίκη Θεοδωράκη. Η ταινία προβάλλεται από την επόμενη Πέμπτη 18 Ιουνίου.
Αποσπάσματα από την απολογία του Νίκου Μπελογιάννη
«Αγαπάμε την Ελλάδα και το λαό της περισσότερο από τους κατηγόρους μας. Το δείξαμε όταν κινδύνευε η Ελευθερία, η Ανεξαρτησία και η ακεραιότητα της. Και, ακριβώς, αγωνιζόμαστε για να ξημερώσουν για τη χώρα μας καλύτερες μέρες. Χωρίς πείνα και πόλεμο. Για το σκοπό αυτόν αγωνιζόμαστε και όταν χρειαστεί θυσιάζουμε και τη ζωή μας….
Εάν έκανα δήλωση αποκήρυξης θα αθωωνόμουνα κατά πάσα πιθανότητα μετά μεγάλων τιμών… Αλλά η ζωή μου συνδέεται με την ιστορία του ΚΚΕ και τη δράση του… Δεκάδες φορές μπήκε μπροστά μου το δίλημμα: να ζω προδίδοντας τις πεποιθήσεις μου, την ιδεολογία μου, είτε να πεθάνω, παραμένοντας πιστός σ’ αυτές. Πάντοτε προτίμησα το δεύτερο δρόμο και σήμερα τον ξαναδιαλέγω (…)
Τα δικαστήριά σας είναι δικαστήρια σκοπιμότητας. Γι’ αυτό δε ζητώ την επιείκειά σας. Αντικρίζω την καταδικαστική σας απόφαση με περηφάνια και ηρεμία. Με το κεφάλι ψηλά θα σταθώ μπροστά στο εκτελεστικό σας απόσπασμα. Αλλά είμαι σίγουρος πως θα’ ρθει η μέρα, που οι ίδιοι οι δικαστές που τώρα με δικάζουν, θα ζητήσουν χάρη απ’ τον ελληνικό λαό. Δεν έχω τίποτε άλλο να πω.
… το ΚΚΕ είναι κόμμα πατριωτικό, με τίτλους εθνικούς, που κανένα άλλο κόμμα δεν έχει να παρουσιάσει. Γιατί στο βωμό της ανεξαρτησίας και της ελευθερίας της Ελλάδας έχει προσφέρει φοβερές εκατόμβες. Και αν δεν υπήρχαν σήμερα οι έμποροι και οι κάπηλοι του μίσους, η συμβολή του ΚΚΕ στην ειρήνευση του τόπου θα είχε εκτιμηθεί όχι μόνον από τους φίλους αλλά και από τους τίμιους και καλόπιστους αντιπάλους μας. Γι’ αυτό οι σφαίρες του εκτελεστικού αποσπάσματος δε δολοφονούν εμάς. Δολοφονούν την ειρήνευση και την τιμή της Ελλάδας».
Η ΕΠΟΧΗ 14 Ιουνίου 2009
Όταν έμαθα πως το φέτος το καλοκαίρι θα επαναπροβληθεί «Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο», σκέφτηκα πως μάλλον δεν αφορά κανέναν πλέον μία ταινία η οποία γυρίστηκε το 1980 και αναφέρεται σε γεγονότα που συνέβησαν στην Ελλάδα στις αρχές της δεκαετίας του 1950. Όταν το ξανασκέφτηκα συνειδητοποίησα πως ζούμε σε καιρούς εντελώς παλαβούς, με την Ιστορία να δέχεται αλλεπάλληλα χτυπήματα. Χρησιμοποιώντας την περίφημη «εθνική συμφιλίωση» επιχειρείται αφενός η επικράτηση της ιστορικής λήθης αφετέρου η αναθεώρηση της Ιστορίας. Πιστεύω, λοιπόν, πως η ταινία αυτή μπορεί να παίξει ένα σημαντικό ρόλο στη διαφύλαξη της μνήμης και στον αναγκαίο αναστοχασμό και την απαραίτητη σύνδεση του τότε με το σήμερα.
Τα γεγονότα εν συντομία
Η ταινία «Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο» γυρίστηκε το 1980 και έγινε μεγάλη εισπρακτική επιτυχία. Ο σκηνοθέτης Νίκος Τζίμας αφηγείται τη σύλληψη, τη δίκη και την εκτέλεση του Νίκου Μπελογιάννη. Η ταινία του διαθέτει τα εξής δύο προτερήματα: ακολουθεί πιστά τα γεγονότα και διαθέτει την απαραίτητη λαϊκότητα. Αυτά είναι τα δύο στοιχεία της επιτυχίας. Επί πλέον η ταινία προβλήθηκε την κατάλληλη εποχή. Μερικά χρόνια μετά την πτώση της δικτατορίας των συνταγματαρχών και μία περίοδο σκοτεινή για τη χώρα μας η οποία ξεκίνησε από τα πρώτα χρόνια μετά την απελευθέρωση από τη ναζιστική κατοχή. Τότε, λοιπόν, μετά από μία μακρά περίοδο απαγορεύσεων και λογοκρισίας, μέσα σε ένα κλίμα που ευνοούσε την ανάπτυξη του πολιτικού κινηματογράφου, ο Τζίμας αποφάσισε να γυρίσει μια ταινία για μια ηρωική φυσιογνωμία της Αριστεράς, το Νίκο Μπελογιάννη. Μια ταινία η οποία, όπως και άλλες εκείνη την εποχή, «έπιανε» ένα θέμα ταμπού για την πρόσφατη ελληνική Ιστορία την οποία μετέφραζε και παρουσίαζε όπως ήθελε το τρομοκρατικό κράτος της δεξιάς.
Ας δούμε τώρα ποιος ήταν ο Νίκος Μπελογιάννης. Γεννημένος στην Αμαλιάδα το 1915, εντάχθηκε από μικρός στο ΚΚΕ, φυλακίστηκε από το Μεταξά και το 1941 παραδόθηκε μαζί με άλλους αριστερούς κρατούμενους στους γερμανούς κατακτητές. Δραπέτευσε το 1943 και αμέσως εντάθηκε στον ΕΛΑΣ, πολεμώντας μαζί με τον Άρη Βελουχιώτη. Κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου. Ήταν πολιτικός επίτροπος στη 10η Μεραρχία του Δημοκρατικού Στρατού και μετά την ήττα εγκατέλειψε τη χώρα, το 1949. Τον Ιούνιο του 1950 επέστρεψε, κρυφά φυσικά, στην Ελλάδα με σκοπό να οργανώσει τον παράνομο κομματικό μηχανισμό.
Εκείνη την εποχή, πρωθυπουργός της χώρας είναι ο στρατηγός Πλαστήρας, ένας άνθρωπος ο οποίος επιθυμεί να επαναφέρει τη γαλήνη στη χώρα και την εθνική συμφιλίωση. Όμως οι στρατιωτικοί και οι μυστικές υπηρεσίες, με επικεφαλής τον Διευθυντή Ασφαλείας και τον αρχηγό της ΚΥΠ –υπό την άμεση
καθοδήγηση του αμερικανού σταθμάρχη της ΣΙΑ και του πρέσβη των ΗΠΑ– δεν βλέπουν με καλό μάτι τις εξελίξεις, ιδιαίτερα όταν το κόμμα του Πλαστήρα ξανακερδίζει τις εκλογές. Αυτό είναι το πολιτικό τοπίο, όταν στις 20 Δεκεμβρίου 1950, ο Νϊκος Μπελογιάννης συλλαμβάνεται και οδηγείται σε δίκη με βάση το νόμο 509/1947, σύμφωνα με τον οποίο η δράση του παράνομου ΚΚΕ ήταν εγκληματική και ως κατάσκοπος της Σοβιετικής Ένωσης. Φαίνεται πως η «κομμουνιστική συνομωσία» η οποία οδήγησε στη σύλληψη του Μπελογιάννη, της αγαπημένης του συντρόφου Έλλης Ιωαννίδου, και μερικών άλλων μελών του ΚΚΕ, εντασσόταν σε ένα σχέδιο υπονόμευσης της κυβέρνησης Πλαστήρα και της προσπάθειας εκδημοκρατισμού της χώρας.Η δίκη ξεκίνησε στις 19 Οκτωβρίου 1951 στο Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών και η απόφαση ήταν προδιαγεγραμμένη. Ο Νίκος Μπελογιάννης καταδικάζεται σε θάνατο αλλά ο Πλαστήρας, και μετά από τη διεθνή κατακραυγή, αναστέλλει τυην εκτέλεση της ποινής., Όμως οι σκοτεινοί κύκλοι, που δεν ήταν και τόσο σκοτεινοί, εφευρίσκουν νέες κατηγορίες. Αυτή τη φορά ο Νίκος Μπελογιάννης και οι σύντροφοί του οδηγούνται στο στρατοδικείο με την κατηγορί9α της κατασκοπίας. Αφορμή, κάποιοι ασύρματοι που βρέθηκαν σε σπίτια στην Καλλιθέα και το Φάληρο. Οι κατηγορούμενοι καταθέτουν ευθαρσώς ότι δεν δικάζονται για τις πράξεις τους αλλά για τις ιδέες τους, κι αρνούνται το χαλκευμένο κατηγορητήριο. Τελικά, το δικαστήριο καταδικάζει σε θάνατο οκτώ από τους κατηγορούμενους και οι Αμερικανοί πιέζουν την κυβέρνηση και τον Βασιλιά να μην τους δώσει χάρη.
Την Κυριακή, 30 Μαρτίου 1952, στις 4.10 τα ξημερώματα, ο Νίκος Μπελογιάννης και τρεις ακόμη καταδικασθέντες σύντροφοί του οδηγούνται στο απόσπασμα. Προηγουμένως ο Πλαστήρας δίνει εντολή να μην γίνουν οι εκτελέσεις, αλλά το Συμβούλιο Χαρίτων απορρίπτει τις αιτήσεις των Μπελογιάννη, Μπάτση, Αργυριάδη, Καλούμενο ενώ κάνει δεκτή την αίτηση Χάριτος της Έλλης Ιωαννίδου, καθώς μόλις έχει γεννήσει. Η ίδια αρνείται και με σκληρά λόγια απαιτεί να έχει ίδια μεταχείριση με τους υπόλοιπους και να μην διαχωριστεί από τον σύντροφο και πατέρα του παιδιού της, Νίκο Μπελογιάννη.
Η ώρα και η μέρα της εκτέλεσης ήταν εξαιρετικά ασυνήθιστη, αφού οι εκτελέσεις γίνονταν πάντα με το πρώτο φως του ήλιου και ποτέ Κυριακή, και υπάρχει η υποψία –βεβαιότητα, λέω εγώ- πως έγινε έτσι για να μην προληφθεί τυχόν απονομή χάριτος.
Μ’ ένα γαρύφαλλο ξεκλείδωσε όλη την αθανασία
Εξόριστος στον Άϊ – Στράτη ήταν ο Γιάννης Ρίτσος όταν εκτελέστηκε ο Νίκος Μπελογιάννης. Και μια μέρα μετά την εκτέλεση έγραψε το ποίημα «Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο» που αργότερα μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης. Ο Κώστας Βάρναλης από τη μεριά του, στο ποίημα «Μπελογιάννηδες» γράφει:
«Χαραυγή καταπάνω του θανάτου
βάδιζεν η καρδιά σου παλικάρι
λες κι ήταν άλλος
άγουρος που ορθρίζει ν’ ανταμώσει
κρυφά την πρώτη αγάπη.»
Αυτός ήταν ο Νίκος Μπελογιάννης και με την ταινία του ο Νίκος Τζίμας αποτίνει φόρο τιμής στον Άνθρωπο αλλά και στην ιστορική μνήμη. Σκηνοθέτησε μια ταινία «γεμάτη», με σφιχτή αφήγηση που αγγίζει το θεατή. Ακολουθεί τα γεγονότα, προκαλεί συγκίνηση, εξεγείρει. Είναι μια ταινία η οποία δεν επιδέχεται πολλαπλών ερμηνειών, ό,τι έχει να πει το λέει με εντιμότητα και χωρίς να μασάει τα λόγια της.
Αξιοπρόσεκτη είναι η ερμηενάι του Φοίβου Γκικόπουλου στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Είναι η μοναδική εμφάνιση στον κινηματογράφο του καθηγητής στο Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ. όπου διδάσκει Ιστορία της Ιταλικής Λογοτεχνίας!
Παίζουν ακόμη ο Αλέκος Αλεξανδράκης, ο Πέτρος Φυσσούν, ο Άγγελος Αντωνόπουλος, ο Βαγγέλης Καζάν, ο Κώστας Καζάκος, ο Μάνος Κατράκης, η Αιμιλία Υψηλάντη, ο Σπύρος Καλογήρου, ο Ανέστης Βλάχος, η Μίρκα Παπακωνσταντίνου, ο Κώστας Αρζόγλου, ο Γιάννης Κατράνης, ο Στέφανος Στρατηγός, ο Αντώνης Αντωνίου, ο Βάσος Ανδρονίδης, η Μίρκα Καλατζοπούλου, ο Βασίλης Κολοβός, ο Κώστας Μεσάρης, ο Αθηνόδωρος Προύσαλης και ο Φοίβος Ταξιάρχης. Η μουσική είναι του Μίκη Θεοδωράκη. Η ταινία προβάλλεται από την επόμενη Πέμπτη 18 Ιουνίου.
Αποσπάσματα από την απολογία του Νίκου Μπελογιάννη
«Αγαπάμε την Ελλάδα και το λαό της περισσότερο από τους κατηγόρους μας. Το δείξαμε όταν κινδύνευε η Ελευθερία, η Ανεξαρτησία και η ακεραιότητα της. Και, ακριβώς, αγωνιζόμαστε για να ξημερώσουν για τη χώρα μας καλύτερες μέρες. Χωρίς πείνα και πόλεμο. Για το σκοπό αυτόν αγωνιζόμαστε και όταν χρειαστεί θυσιάζουμε και τη ζωή μας….
Εάν έκανα δήλωση αποκήρυξης θα αθωωνόμουνα κατά πάσα πιθανότητα μετά μεγάλων τιμών… Αλλά η ζωή μου συνδέεται με την ιστορία του ΚΚΕ και τη δράση του… Δεκάδες φορές μπήκε μπροστά μου το δίλημμα: να ζω προδίδοντας τις πεποιθήσεις μου, την ιδεολογία μου, είτε να πεθάνω, παραμένοντας πιστός σ’ αυτές. Πάντοτε προτίμησα το δεύτερο δρόμο και σήμερα τον ξαναδιαλέγω (…)
Τα δικαστήριά σας είναι δικαστήρια σκοπιμότητας. Γι’ αυτό δε ζητώ την επιείκειά σας. Αντικρίζω την καταδικαστική σας απόφαση με περηφάνια και ηρεμία. Με το κεφάλι ψηλά θα σταθώ μπροστά στο εκτελεστικό σας απόσπασμα. Αλλά είμαι σίγουρος πως θα’ ρθει η μέρα, που οι ίδιοι οι δικαστές που τώρα με δικάζουν, θα ζητήσουν χάρη απ’ τον ελληνικό λαό. Δεν έχω τίποτε άλλο να πω.
… το ΚΚΕ είναι κόμμα πατριωτικό, με τίτλους εθνικούς, που κανένα άλλο κόμμα δεν έχει να παρουσιάσει. Γιατί στο βωμό της ανεξαρτησίας και της ελευθερίας της Ελλάδας έχει προσφέρει φοβερές εκατόμβες. Και αν δεν υπήρχαν σήμερα οι έμποροι και οι κάπηλοι του μίσους, η συμβολή του ΚΚΕ στην ειρήνευση του τόπου θα είχε εκτιμηθεί όχι μόνον από τους φίλους αλλά και από τους τίμιους και καλόπιστους αντιπάλους μας. Γι’ αυτό οι σφαίρες του εκτελεστικού αποσπάσματος δε δολοφονούν εμάς. Δολοφονούν την ειρήνευση και την τιμή της Ελλάδας».
Η ΕΠΟΧΗ 14 Ιουνίου 2009
